Teknolojiyle Büyüyen Ekosistem: TÜİK’in Verilerinden Öne Çıkanlar

Türkiye, yapay zekâ sahnesine henüz çıkıyor değil—ama sahnedeki kimi oyuncular daha sahneyi benimsiyorlar. Büyük firmalar, teknoloji şirketleri ve genç kullanıcılar bu dönüşümde ilk dans edenler. Ancak bu dans, tüm sektörlere ve tüm bireylere yayılacak bir melodiye dönüşmeli.

Aşağıdaki maddeler, verilerdeki en çarpıcı bulgular:

Girişimlerde yapay zeka kullanımı %7,5 oldu. 2021’de bu oran yalnızca %2,7 idi.

Firma büyüklüğüne göre:

10-49 çalışanlı girişimlerde %6,6’sı yapay zekâ kullandığını belirtiyor
50-249 çalışanlı girişimlerde bu oran %9,6
250 ve üstü çalışanı olan girişimlerde ise %24,1

Sektörel kullanım dağılımı açısından en yoğun kullanım bilgi ve iletişim sektörüne ait girişimlerde görülüyor (yaklaşık %47,1).
Girişimler, yapay zekâyı en çok pazarlama/satış (46,5 %) amaçlı kullanıyor. Üretim süreçleri, Ar-Ge ve işletme süreçleri de takip eden alanlar.
Birey düzeyinde: %19,2’si üretken yapay zekâ kullandığını beyan ediyor.

Kullanım, yaş ve eğitim ile yakından ilişkili:

• 16–24 yaş aralığında kullanım oranı %39,4
• Yükseköğretim mezunlarında kullanım oranı %36,1

Kullanım göstermeyen bireylerde üç öne çıkan gerekçe:

• %63,3 “ihtiyaç duymama”
• %18,7 “nasıl kullanılacağını bilmemek”
• %12,4 “varlığından haberdar olmamak”

Bu Veriler Ne Anlatıyor?
1. Yavaş ama derin dönüşüm

Girişimlerde kullanılan yapay zekâ oranı (2021’den 2025’e) yaklaşık üç kat artmış durumda. Ancak hâlâ toplam oranın %7,5 düzeyinde olması, dönüşümün hızından ziyade yayılarak derinleşme şeklinde ilerlediğini gösteriyor.

2. Kurumsal ölçek belirleyici

Büyük şirketler (250+ çalışan) çok daha fazla yapay zekâ kullanıyor. Küçük ve orta ölçekli girişimlerde (10-49 çalışan) bu oran daha düşük—bu, kaynak, bilgi ve kapasite bariyerlerinin hâlâ etkili olduğunu gösteriyor.

3. Sektör farklılıkları

Bilgi & iletişim sektörü açık ara önde. Bu, dijitalleşme yoğun sektörlerin yapay zekâyı daha önce ve daha güçlü biçimde sahipleniyor olabileceğini işaret ediyor. Finans, sigorta ve teknoloji bakım/onarım gibi alanlar da takipçiler.

4. Pazarlama ve satış, AI kullanımının kapısı

Girişimlerin öncelikle pazarlama/satış tarafında yapay zekâ kullandığını bildirmesi (yüzde 46,5) önemli bir stratejik sinyal. Çünkü bu alan, veri ve analitikle doğrudan ilişkili, en erken geri dönüş sağlayabilecek alanlardan biri.

5. Bireysel adaptasyon henüz erken

%19,2’lik kullanım oranı, bireysel düzeyde teknolojinin hâlâ emekleme aşamasında olduğunu gösteriyor. Ancak genç nüfusun yüksek adaptasyonu (16-24 yaş grubunda %39,4) gelecek dönem için önemli potansiyeli işaret ediyor.

6. Eğitim ve farkındalık eşitsizlikleri

Yükseköğretim mezunlarının yapay zekâ kullanımı çok daha yüksek. Bu da eğitim seviyesinin erişim ve kullanımda belirleyici faktör olduğuna işaret ediyor. Ayrıca kullanmayanların “ihtiyaç yok” algısı ya da bilgi eksikliği söylemleri, teknoloji-okuryazarlık ve iletişim stratejilerinin önemine vurgu yapıyor.

Sektörler İçin Stratejik Öneriler

KOBİ’ler için destek modelleri: Küçük ölçekli işletmelerin AI adopisyonunu teşvik edecek mali destek, eğitim programları, hibrit çözümler kritik olacak.
Sektörel odaklı çözümler: Bilgi & iletişim dışındaki sektörlerde (örneğin sağlık, üretim, lojistik) AI kullanımını kolaylaştıran dikey çözümler (özelleştirilmiş modüller) pazarda avantaj yaratacak.
Pazarlama ve müşteri deneyimi tarafındaki yatırımlar: AI temelli pazarlama, öneri sistemleri, müşteri segmentasyonu çözümleri öncelikli yatırım alanları olabilir.
Eğitim ve farkındalık çalışmaları: Birey portalarda teknoloji okuryazarlığını artıran kampanyalar, yapay zekânın fayda- risk dengesi hakkında net iletişim önemli.
Etik ve regülasyon altyapısı: Yapay zekâ kullanımı arttıkça, veri gizliliği, algoritma adaleti, sorumluluk konuları gündemin zirvesine çıkacak.

Veriler diyor ki: fırsat büyük. Ama yakalamak isteyenler, “altyapı, eğitim, strateji” üçgenini dikkatle inşa etmek zorunda.

151