Türkiye’de Son 10 Yılın Asgari Ücret Serüveni: Artışlar, Komisyon Kararları ve Enflasyonun Gölgesi
Asgari ücret… Her Aralık ayında bir umut, bir tartışma, bir de hayal kırıklığı doğurur. 2015’ten 2025’e uzanan son on yıllık dönemde Türkiye’de asgari ücret nominal olarak tam 22 kat arttı. Ancak aynı yıllar boyunca tüketici enflasyonu da hız kesmeden tırmandı. Bu yazı, yalnızca rakamları değil, her yılın öne çıkan kararlarını ve toplumsal yankılarını da içeriyor.
2015 – “İki Dönemli Ücret”in Dönüşü
2015 yılı, iki dönemli ücret uygulamasının yeniden sahneye çıktığı bir yıl oldu.
- Ocak–Haziran: 949 TL
- Temmuz–Aralık: 1.000 TL
- Komisyon, 31 Aralık 2014 tarihli kararıyla yıl içinde iki farklı dönem belirledi. Bu, çalışanlara küçük bir nefes gibi görünse de enflasyonun %8,8 olduğu yıl için reel gelirde kayıp yaşandı.
2016 – Büyük Sıçrama, Tek Ücret
2016’da asgari ücret 1.300 TL olarak belirlendi. Komisyon bu kez “tek ücret” uygulamasına geçti. Bu artış, bir önceki yıla göre %37’lik sıçrama anlamına geliyordu. O dönem hükümet, bu zammı “tarihi artış” olarak duyurdu. Enflasyon ise %8,5 civarındaydı; yani nominalde büyük artış, reel kazançta sınırlı fark vardı.
2017 – Düşük Artış, Yüksek Gerilim
2017 yılı için Komisyon günlük ücreti 59,25 TL olarak belirledi; net maaş 1.404 TL oldu. İşçi temsilcileri, “geçim koşullarına göre yetersiz” diyerek karara muhalefet şerhi koydu. Enflasyon %11,9’a yükselmişti. Bu dönemde işçilerin reel gelirinde gerileme başladı.
2018 – Enflasyon Fırtınası
Asgari ücret 1.603 TL’ye çıktı (%14 artış), ancak yıllık enflasyon %20’yi aştı. “Milli seviyede tek asgari ücret” politikası devam etti. Bu yıl döviz kurlarındaki sert yükseliş, tüm ücret artışlarını anlamsız hale getirdi.
2019 – Krizin Gölgesinde
Asgari ücret 2.020 TL olarak belirlendi. Komisyonun öne çıkan bir düzenlemesi olmadı, ama ekonomik daralma, kur baskısı ve işsizlik bu yılı belirledi. Enflasyon yaklaşık %15’ti, yani ücret artışı reel anlamda çok sınırlı kaldı.
2020 – Pandemi ve Belirsizlik
Pandemi koşullarında Komisyon 2.324 TL net ücret belirledi. Toplantılar ilk kez “sağlık tedbirleriyle” yürütüldü. Devlet, işverenlere prim desteği ve kısa çalışma ödeneği gibi önlemler açıkladı. Ücret artışı %15 civarında kaldı; TÜFE ise %12’ydi.
2021 – Yeni Dönemin Eşiği
Komisyon, 1 Aralık 2021’de toplanarak asgari ücreti 2.825 TL olarak açıkladı. Bu artış %22 civarındaydı. Ancak yıl sonu enflasyonu %36’ya ulaşınca maaşlar hızla eridi. Bu yıl, “asgari ücret yılda bir kez mi belirlenmeli?” tartışmasının başladığı dönem oldu.
2022 – Ara Zam Dönemi Başlıyor
2022, kırılma yılıydı. Ocakta ücret 4.253 TL, temmuzda 5.500 TL oldu. Böylece yıl içinde ikinci kez zam yapılması, resmen uygulamaya girdi.
Artış oranı toplamda yaklaşık %95’ti. Enflasyon ise %64’e dayanmıştı. Komisyon, “olağanüstü ekonomik şartlar nedeniyle” ek artış yapılmasını kararlaştırdı.
2023 – Refah Payı Söylemi
Komisyon 22 Aralık 2022’de yaptığı toplantıda, 2023 yılı için 8.506 TL net ücret belirledi. Ancak temmuzda ara zam geldi: 11.402 TL.
Kararda “refah payı” ifadesi ilk kez açıkça yer aldı. Yıl genelinde artış oranı %107’ye çıktı; TÜFE de %64 civarındaydı. Ücretler ilk kez enflasyonun bariz şekilde üzerinde arttı, fakat fiyatlar da aynı hızla tırmandı.
2024 – Yüksek Beklentiler, Düşük Gerçeklik
27 Aralık 2023 tarihli kararla günlük brüt ücret 666,75 TL, aylık net ücret 17.002 TL olarak belirlendi. Kararda “yaşa bakılmaksızın tek ücret” ilkesi tekrarlandı.
Ancak yılın ilk yarısında enflasyon %61,8’e çıkınca artış reel kazanç getirmedi. İşveren desteği 700 TL olarak sabitlendi.
2025 – Yavaşlama Dönemi
24 Aralık 2024 tarihli kararla 2025 yılı asgari ücreti 22.104 TL oldu. Artış oranı yaklaşık %30.
Komisyon, 1.000 TL’lik işveren desteğini sürdürdü. TÜFE ise %33 civarına indi; bu da 2025’in, uzun süre sonra ilk kez reel pozitif artış ihtimali taşıyan yıl olabileceğini gösteriyor.
Genel Görünüm: Ücret Artıyor, Fiyatlar da
Son on yılda asgari ücret nominal olarak hızla büyüdü. Ancak aynı dönemde gıda, barınma ve enerji fiyatlarındaki artış oranı çok daha yüksek seyretti. 2015–2025 döneminde:
- Asgari ücret 22 kat arttı.
- Kümülatif enflasyon yaklaşık 13-14 kat yükseldi.
- Yani, maaşlar bir adım önde görünse de, o adımın zemini kaygan.
Asgari ücret her yıl yeni bir umutla belirleniyor ama sonuç değişmiyor:
Ücret artışı, enflasyonun yansıması haline geldi. Komisyon kararları artık teknik metinlerden çok, sosyal denge belgesi gibi okunuyor.
Gerçek ilerleme, rakamın büyümesinde değil; hayatın ucuzlamasında, ücretin anlam kazanmasında.
