Türkiye’de Çevre, Enerji, Sağlık ve Eğitim Alanında Yayımlanan Güncel Raporlar (Eylül–Ekim 2025)
Veriye dayalı raporlar genellikle sessizce yayımlanır; ama geleceği anlamak isteyenler için en gürültülü belgeler onlardır. Eylül–Ekim 2025 döneminde Türkiye üzerine hazırlanan çevre, enerji, sağlık ve eğitim temalı çalışmalar, hem kamu kurumlarının hem de uluslararası kuruluşların radarına girdi. Aşağıda öne çıkan raporlar, güncel veriler ve politika tartışmalarıyla birlikte yer alıyor.
Çevre ve İklim1. Türkiye 2025 İklim Gözlem Raporu – Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı (Eylül 2025)
Türkiye genelinde 2024–2025 döneminde ölçülen sıcaklık, yağış ve karbon salımı verilerini içeriyor. Rapor, 2025’in yaz aylarında ortalama sıcaklıkların 1991–2020 normallerinin 1,7°C üzerine çıktığını gösteriyor. İklim adaptasyon planlarının iller bazında ilerleme oranları da paylaşılıyor.
2. UNDP Türkiye – “Just Transition Pathways for Türkiye’s Green Industry” (Ekim 2025)Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı’nın Türkiye ofisi tarafından yayımlandı. Sanayi sektöründe adil dönüşümün ekonomik ve sosyal etkilerini ölçüyor. Rapor, enerji verimliliği politikalarının 2030’a kadar 200 bin yeni istihdam yaratabileceğini öngörüyor.
3. TEMA Vakfı – “Tarım Arazilerinde Biyoçeşitlilik Kaybı ve Toprak Verimliliği Raporu 2025” (Ekim 2025)Uydu görüntüleri ve TÜİK verilerini kullanarak 2015–2024 arasındaki tarım arazisi kaybını %6,4 olarak hesaplıyor. Özellikle İç Anadolu ve Güneydoğu bölgelerinde kuraklık kaynaklı verim düşüşü dikkat çekici.
Yıllık enerji dengesi, yenilenebilir enerji üretimi ve ithalat verilerini içeriyor. Elektrik üretiminde yenilenebilir kaynak payı %47,6’ya ulaşırken, güneş enerjisi yatırımları bir yılda %22 artmış durumda.
5. Sabancı Üniversitesi – IICEC Enerji Görünümü (Ekim 2025)Uluslararası Enerji ve İklim Merkezi’nin (IICEC) çalışması, Türkiye’nin enerji güvenliği stratejisini küresel arz daralmaları bağlamında inceliyor. 2025–2035 arası senaryolarda doğalgaz bağımlılığının kademeli olarak %25’in altına düşmesi hedefleniyor.
Sağlık harcamalarının GSYH içindeki payı %5,7 olarak güncellenmiş. Rapora göre obezite oranı son beş yılda %27’den %31’e çıkarken, tütün kullanımında sınırlı bir azalma (%−1,2) görülüyor. Rapor, il düzeyinde sağlık altyapısı ve personel dağılımı verilerini de içeriyor.
7. OECD – Health at a Glance: Türkiye Ülke Özeti (Ekim 2025)OECD’nin yıllık “Health at a Glance” çalışmasının Türkiye eki, yaşam beklentisinin 78,5 yıla çıktığını; kişi başı sağlık harcamasının 2019’a göre reel olarak %18 arttığını belirtiyor.
Türkiye’deki öğretmenlerin mesleki gelişim olanaklarını, okul iklimini ve öğretmen memnuniyetini değerlendiriyor. Verilere göre öğretmenlerin %62’si “öğrenci motivasyonunun son beş yılda düştüğünü” söylüyor.
9. Eğitim Reformu Girişimi (ERG) – “Eğitim İzleme Raporu 2025” (Eylül 2025)Zorunlu eğitimde devamsızlık oranlarının son üç yılda iki katına çıktığını ortaya koyuyor. Raporda, mesleki eğitimde kız öğrenci oranının %34’e gerilediği ve öğretmen başına düşen öğrenci sayısının bölgesel olarak 12 ile 34 arasında değiştiği belirtiliyor.
Bu iki aylık dönemin fotoğrafı net: Türkiye iklim risklerini sayısallaştırıyor, enerji dönüşümüne ciddi kaynak ayırıyor, ancak sağlık ve eğitim göstergelerinde bölgesel eşitsizlik hâlâ belirgin. Raporların ortak mesajı şu: politika yapımı için veri var, ama veriyi kullanma kapasitesi hâlâ sınırlı.
Bir ülkenin gidişatını anlamak için büyük sözlere değil, küçük tabloların satır aralarına bakmak gerekiyor. Eylül–Ekim 2025 raporları da tam olarak bunu hatırlatıyor.
