🎓 Mezunların Geleceği

TÜİK’in “kayıtlı istihdam” verilerine göre 2024 mezunlarında en yüksek ilk 10 istihdam oranına sahip mesleklerde zirve hâlâ sağlık ve (özel eğitim) öğretmenlikte: Tıp %96,4 ile ilk sırada; Özel Eğitim Öğretmenliği %95,1. Çoğu öğretmenlik dalı ve hemşirelik %90+ bandında; alt eşik Elektrik Mühendisliği %89,9. Geçen yıla göre Ebelik’te (92,4→90,2) ve Dil-Konuşma Terapisi’nde (93,9→91,9) küçük gerilemeler var.

Lisans Mezunlarının Bölümlere Göre Kayıtlı İstihdam Oranı (2023 - 2024)

Kaynak: TÜİK, Yüksek Öğretim İstihdam Göstergeleri 2024.

Lisans Mezunlarının Bölümlere Göre İlk İş Bulma Süresi (2023 - 2024)

En hızlı iş bulunan 10 meslek için “ne sürede?” sorusunun cevabı 2–9 ay aralığında değişiyor. En hızlısı Dil ve Konuşma Terapisi: 2,2 ay. Tıp 4,1 ay, Özel Eğitim 4,3 ay, Eczacılık 5,1 ay. İlk 10'un diğer tarafında Hemşirelik ve Maden Mühendisliği ~9 ay, Kontrol-Otomasyon Müh. 8,8 ay ve İngilizce Öğretmenliği 8 ay görünüyor. 2023’e kıyasla Eczacılık ve Maden Müh. birkaç haftalık iyileşme gösterirken, Ebelik ve Hemşirelikte ortalama ilk işe girme süresi uzamış.

Diploma-Meslek Uyumu (2024)

Aşağıda kayıtlı istihdam verisine göre lisans mezunlarının alanlarıyla uyumlu işlerde çalışma oranını görüyoruz: Sağlık meslekleri her 10 mezunun 8’ini kendi alanında tutuyor (%79,9). İş, yönetim ve hukuk cinsiyete göre %73–86 ile ikinci; Eğitim yaklaşık %63,8. Mühendislik–imalat–inşaat %64, BİT (Bilgi ve iletişim teknolojileri) %56,8, Tarım–veterinerlik %53–57, Sanat–beşeri %47–51 bandında. Sosyal bilimler, gazetecilik, enformasyon ise %20 ile en zayıf uyuma sahip.

“Uyum” burada, mezun olunan alan ile fiilen icra edilen meslek grubunun örtüşmesini ifade ediyor; dolayısıyla bu gösterge tek başına istihdama katılımı, iş kalitesini, sözleşme güvencesini ya da ücret eşitliğini ölçmüyor.

Cinsiyet kırılımında ise tablo şu: Kadınlar, kamunun ağırlıklı olduğu ve mesleki standartların sertifikalarla tanımlandığı alanlarda (özellikle eğitim ve sağlık) daha yüksek uyum yakalarken; özel sektör odaklı ve firma içi ağların belirleyici olduğu alanlarda (örn. BİT, mühendislik, kimi hizmetler) kayda değer bir uyum açığı veriyor. Bu fark yalnızca tercih kompozisyonundan kaynaklanmıyor; stajdan işe geçiş ağlarına erişim, işe alım eşikleri, terfi mekanizmaları ve bakım yükünün asimetrik dağılımı gibi yapısal etkenlerle beraber toplumsal cinsiyete dayalı normlar ve beklentilerin kadınları belirli alanlara yönlendirdiği -yer yer fiilen zorunlu bıraktığı- gerçeği de rol oynuyor.

İş İlanları ve Başvuru Yoğunluğu (4 Haftalık Ortalama (1000 adet))

İş piyasasından bir enstantane: İlan sayısı ikinci çeyrek başında bayram etkisiyle geçici olarak düştü; haziranda yeniden yükseldi ama yıl genelinde hâlâ geçen yılın altında. Buna karşılık ilan başına başvuru iki yıldır artış trendinde ve 2019 zirvesine yaklaşıyor. Yani fırsat var ama aynı ilana çok daha fazla aday 'tıklıyor'. Bu tablo, işverenlerin seçim süresini uzatıp giriş ücreti/koşullarda pazarlık gücünü artırdığı; adayların ise ilk işte kanıtlanmış beceri (staj, proje, sertifika) ve referans ağı ile ancak rekabet edebildiği bir piyasaya işaret ediyor...